Almancada 3 tane artikel bulunur(der, die, das). Her ismin kendine ait bir artikeli vardır. Bu artikellerin bir ismin önünde bulunması o ismi bilinen(belirli) kılar d.h. das Auto, der Mann. Almanca artikelleri cinsiyet konusu değil gramer konusu olarak görür.
Şimdi bu artikeller neler inceleyelim:
“der” Artikeli
Bu artikelin hangi tür isimlere ait olduğunu anlamak için bir deyim oluşturalım “er
kişi der kişidir ya da erkek adam der olur” bu uydurduğumuz deyimlerden
anlayacağınız üzere der artikeli maskulin isimlerin önünde bulunur.
“die” Artikeli
Bu artikel dişil(feminin) isimlerin önünde bulunur.
“das” Artikeli
Bu artikel neutral isimlerin önünde bulunur. “das” artikeli canlı varlıkların dışında kalan nesnelerin artikeli olarak da bilinir. Çünkü sadece nesnelerin cinsiyeti olmaz. Almanlara göre bir kız çocuğu bile cinsiyetsizdir das Mädchen. Eski alman dilinde varlıkların cinsiyetleri artikellerle kesin olarak belirtilse de günümüzde o kadar önemli değildir. Günümüzde isimlere artikeller rastgele veriliyor, ama eskiden bir isme artikel verilirken ismin taşıdığı anlam dikkate alınırdı. Almancada güneş kadına, ay adama benzetilir. Güneş tıpkı bir kadın gibi hayat veren mutluluk veren bir dişi olarak görülür bu yüzden die Sonne’dir.Ay solgun yüzlü,hayattan bezmiş evini ve ailesini ihmal eden bir adama benzetilir bu yüzden der Mond’dur.
Almanca belirsiz çoğul isimlerin önünde “ein” belirsiz artikeli bulunmaz. Çünkü “ein” anlam olarak teklik ifade eder. Buna karşın “ein” artikelinin olumsuzu durumundaki “kein” artikeli çoğul isimlerle beraber kullanılabilir. Aşağıdaki tabloyu inceleyeniz.
İsimlerin artikelini tahmin etmek için ipucu:
• Sonu –ung ile biten bütün isimlerin artikeli “die” olur.
z.B.: die Zeitung, die Übung.
• Sonu –or ile biten bütün isimlerin artikeli her zaman “der” olur.
z.B.: der Senator, der Dictator
• Sonu –chen ile biten bütün isimlerin artikeli her zaman neutral(cinsiyetsiz)
“das” olur.
z.B.: das Mädchen, das Brötchen. eki
→ maskulin(der): -or, -ling, -(i)ismus, -ig
→ feminin(die): -ung, -keit, -schaft, -(i)tät, -ik, -tion, -heit, -ei
→ neutral(das): -chen, -ma, -um, -ment, -lein, -tum
Doğrusunu söylemek gerekirse bunları bu şekilde hatırlamak çok zordur, bu zorluğu
eklerin yerlerini değiştirip onları tek bir kelimeymiş gibi okuyarak aşabiliriz. Sizler
için bu ekleri tek bir kelime haline getirmeye çalıştık.
Artikeli;
“der” olanlar için: der Ig-ling-or-(i)smus
“die” olanlar için: die Heit-ung-keit-ei-schaft-tion-(i)tät-ik
“das” olanlar için: das Tum-chen-ma-ment-um-lein
Belirli Artikeller(Bestimmte Artikel)
der Lehrer – den Lehrer – dem Lehrer – des Lehrers
Konu başlığından anlaşılacağı üzere belirli artikel bilinen demektir. Bir ismin önünde belirli bir artikel olması o ismi bilinen kılar, aşikar yapar. Belirli artikel denilince aklınıza hemen üç artikel der/die/das gelmelidir. Ancak bazı kelimeler der/die/das kadar açık ve net olmasa da bir ismi belirli kılar ve tıpkı der/die/das gibi çekimleri vardır. Dersin devamında bu tip kelimeleri inceleyeceğiz. Aşağıdaki ilk tabloda tekil belirli isimleri ikinci tabloda çoğul belirli isimleri çekimledik. Lütfen dikkatlice inceleyin.
| “Dieses unerträgliche Weinen! Was ist denn los?!” fragt sich der Froschkönig, als er sich im kühlen Wasser des Brunnens ausruht. | ‘Bu dayanılmaz ağlayış! ne oluyor?!’ diye sorar kurbağa prens kendine, çeşmenin serin suyunda dinlenirken. |
| Der Froschkönig verbringt jeden Tag im alten Brunnen. | Kurbağa prens her gününü eski çeşme başında geçirir. |
| Seit jener furchtbaren Verwandlung muss er immer in der Nähe vom Wasser bleiben | O korkunç dönüşümden beri kurbağa prens her zaman suya yakın kalmalı. |
| An manchen Nachmittagen geht die schöne Prinzessin in den Wald, um am Rand des Brunnens zu sitzen | Bazı öğleden sonraları güzel prenses çeşme başına oturmak için ormanın içine gider. |
| Aber solch einen Lärm hat sie noch niemals gemacht. | Ama prenses daha önce hiç böyle telaş etmemişti. |
| “Sag mir, welchen Dienst ich dir erweisen kann, liebe Prinzessin,” sagt der Froschkönig. | Söyle bana “Sana hangi konuda yardım edebilirim, sevgili prenses” der kurbağa prens. |
| Die Prinzessin hat ihre goldene Kugel im Wasser verloren. Also verspricht sie dem Froschkönig alle ihrer Besitztümer, wenn er die Kugel zurückbringt. | Prenses altın topunu suda kaybetti. Bu nedenle kurbağa prense eğer topunu geri getirirse bütün servetini ona vereceğine dair söz verir. |
| Dieser Zug fährt zum Flughafen Manchester | Bu tren Manchester hava alanına gidiyor. |
| Jeder kann das. | Bunu herkes(her bir kişi) yapabilir. |
| Du solltest jede Arbeit am Computer sichern. | Bilgisayarda yaptığın her işi kaydetmelisin. |
| Wir gehen bei solchem Wetter ans Meer und schwimmen wir mit Freunden. | Böyle havada denize gideriz ve arkadaşlarla yüzeriz |
| Manche Leute gehen bei Rot über die Kreuzung. | Bazı(birçoğu) insanlar kırmızı ışıkta karşıya geçiyor |
Yukarıda tablo halinde listelediğimiz ayrıca der-kelimeleri(der-Wörter) olarak da adlandırılan bu kelimeler cümle içinde ismin artikeli bulunmuyorsa artikelin yerini alır.
Belirsiz Artikeller(Unbestimmte Artikel)
Daha önceki dersimizde eğer bir ismin önünde artikel varsa der Mann, das Kind usw. o isim belirlidir demiştik. Buna karşın ismin önünde artikeli yoksa sadece ein/kein kelimeleri(ein-Wörter) varsa isim belirsiz bir isimdir. Belirsiz tanımlıklar diğer adıyla ein-kelimeleri(ein-Wörter) Almancada unbestimmte Artikel olarak adlandırılır. Belirsiz artikeller bir ismin önünde bulunur ve ismin durumu hakkında bilgi verir.
z.B. ein Lehrer; bir öğretmen, her hangi bir öğretmen… Bu şekildeki ifadelerde kimden bahsedildiği tahmin edilemez, çünkü ein bir ismi belirsiz yapar. “ein” belirsiz artikeliyle ilgili aşağıdaki tabloyu dikkatlice inceleyiniz.
Tablodan açıkça anlaşıldığı gibi ein kelimesi artikeller(der/die/das) gibi çekimlenir, ismin hallerini alır. Ancak farklı olarak çoğul isimlerin önünde asla bulunmaz. Bunun nedeni Almancada ein Autos(bir arabalar), ein Kinder(bir çocuklar) usw. diyemeyiz. Çünkü çoğul tek değildir. Buna rağmen çoğulun Dativ durumunda isim yine –n ve(ya) –en takısını alır.
“ein” belirsiz tanımlığının kullanımına ilişkin aşağıdaki örnekleri inceleyiniz.
Olumsuz Artikel ”Kein”
“Kein” artikeli “ein” artikeli gibi belirsiz bir tanımlık olmasına rağmen daha esnektir ve tıpkı belirli bir artikel gibi çekimlenir. “ein” artikeli çoğul bir ismin önünde bulunamıyordu ancak “kein” artikeli çoğul bir ismin önünde bulunabilir ve ismin ne olduğu ya da ne olmadığı hakkında net bilgiler verir.
