Dativ durum Almancada 4 fonksiyona sahiptir.
Dolaylı Nesne Dativ
- Dolaylı Nesne
Bir cümlede dolaylı nesne dolaysız nesneyi üzerine alır
z.B. ich gebe das Buch dem Kind.
Yukarıdaki cümlede özne(ich) dolaysız nesneyi(das Buch) dolaylı nesneye(dem Kind) veriyor. Dolaylı nesne öznenin Akkusativ nesneyi verdiği kişi, hayvan ya da hareketsiz bir nesnedir. Bu tip cümlelerde özne dolaylı nesnenin lehine çalışır. Dativ kime ya da kimin için sorularına cevap verir. Yani özne dolaylı nesnenin menfaati için dolaysız
nesneye etki eder.
Örnekler:
Wir backen* euch einen Kuchen.
Biz size (fırında)bir pasta pişiriyoruz.
Sizin için bir pasta pişiriyoruz.
“Size” (pl). Biz öznesinin pastayı
kimin için yaptığına cevap verir.
Erik erzählt seinen Brüdern Witze. Erik kardeşlerine şakalar anlatıyor.
Erik şakaları kardeşlerine anlatıyor.”kardeşlerine” Erik öznesinin kime
şakalar anlattığına cevap verir.
Den Touristen zeigt er die Kirche.O turistlere kiliseyi gösteriyor.
O kiliseyi turistlere gösteriyor.”Turistlere” kelimesi o öznesinin
kiliseyi kime gösterdiğine cevap verir.Not*:backen fırında pişirmek demektir.vgl.kochen
Unutmayın Dativ durum bir cümlede dolaylı bir nesneyi kastettiği zaman –için anlamına da gelebilir. Çünkü Almancadaki Dativ durum iki anlamı da içerir. Buna karşın Almanca bu edatı(für) dolaylı nesneyi belirtmek için kullanmaya gerek duymaz. Şunu da unutmayın bir cümlede dolaylı bir nesne olabilmesi için ilk önce cümlede dolaysız bir nesne olması gerekir. Dolaylı nesne, öznenin kime çalıştığını ya da kimin için dolaysız nesneye bir şey yaptığını belirtir. - Dativ Fiillerin Nesnesi
Almancada bir grup fiiller, sıfatlar ve deyimsel ifadeler Dativ nesne gerektirir.
Aşağıdaki fiiller her zaman dativ nesne gerektirir ve asla akkusativ nesne almazlar.
antworten cevap vermek — imponieren etkilemek
begegnen karşılaşmak — Leid tun üzgün olmak
danken teşekkür etmek — nutzen faydalı olmak
dienen hizmet etmek — passen uymak
drohen tehdit etmek — passieren vuku bulmak
ein•fallen* istila etmek — reichen yeterli olmak
fehlen eksik olmak,bulunmamak — schaden zarar vermek
folgen takip etmek — schmecken tadına bakmak
gefallen hoşuna gitmek — schwer•fallen zor gelmek
gehören -e ait olmak — vertrauen güvenmek
gelingen başarmak — verzeihen bağışlamak
glauben inanmak — weh•tun ağrı(t)mak
gratulieren tebrik etmek — widersprechen çelişmek
helfen yardım etmek — zu•hören dinlemek
*ein•fallen: ayrılabilen bir fiil olduğunu gösterir. Tablo içindeki ayrılabilen fiiller bu şekilde gösterilmiştir.
Örnekler:
Hilfst du mir mit der Hausaufgabe? Ev ödevimde bana yardım eder misin?
“bana” dativ fiil helfen’in nesnesidir.
Der Hund folgte dem Kind nach Hause. Köpek çocuğa çocuğu eve kadar takip etti.
“Çocuğu” dativ fiil folgen’ın nesnesidir.
Das Geld reicht uns nicht.Para bize(bizim için) yeterli değil.
“Bize(bizim için)” reichen dativ fiilinin nesnesidir.
Dativ dolaylı öğe gibi, Dativ fiillerin nesneleri normalde şahıstır. Nesne gerektiren fiilin nesnesinin şahıs olmadığı birkaç cümlede fiil Akkusativ alır.
Ich glaube dir (dat.). Sana inanıyorum.
Ich glaube die Geschichte (akk.).Hikayeyi(hikayeye) inanıyorum.
Er verzeiht mir nie (dat.).Bana(beni) asla affetmez.
Er verzeiht den Fehler nie (akk.).Hatayı asla affetmez.
Dativ durum gerektiren fiillerin yanı sıra bir grup sıfatlar ve diğer deyimsel ifadeler çoğunlukla dativ nesne alır.İşte onların bazıları:
ähnlich benzer gleich aynı angenehm hoşnut leicht kolay
begreiflich anlaşılır nützlich kullanışlı behilflich faydalı peinlich utanç verici bekannt tanıdık schädlich zarar verici bequem rahat teuer pahalı
dankbar teşekkür borçlu(müteşekkir) verwandt yakın fremd yabancı willkommen hoş karşılamak
Aşağıdaki örneklerde bu sıfatlarla kullanılan Dativ nesneler ismin –e halini ve –için anlamını karşılıyor. Ancak Almancada –için anlamını vermek için –für edatını yazılmasına gerek duyulmuyor. Çünkü Dativ zaten kendisi –için edatının anlamını veriyor
Örnekler:
Sie ist ihrem Vater sehr ähnlich.
O babasına çok benziyor.
“(-a) babasına” benzer sıfatının dativ
nesnesidir.
Dieses Bett ist mir zu teuer.
Bu yatak benim için çok pahalı.
“(için) benim” pahalı sıfatının dativ
nesnesidir.
Der Name war ihm sehr bekannt.
İsim ona çok tanıdıktı.
“(-a) ona” tanıdık sıfatının dativ
nesnesidir.
Dativ Alan Edatların Nesnesi
Dativ Alan Edatların Nesnesi
Dativ bir nesne gerektiren edatların aldığı nesne Dativ durumda olmak zorundadır. Bunlar Almancada isimlerle kullanılan ve Dativ durumda olan edatlardır:
aus dışında, -den nach -e, sonra,-e göre
außer -in haricinde seit -den beri,
bei -de, ile von -den, tarafından
gegenüber karşısında, -e dair zu -e
mit ile; yardımıyla
Örnekler:
Wir fahren mit der Bahn.
Tren ile seyahat ediyoruz.
“Tren” mit dativ edatının nesnesidir.
Außer dir waren alle dabei.
Sen hariç, herkes ordaydı.
“sen” außer dativ edatının nesnesidir.
Sie wohnt bei ihren Großeltern.
O büyük ebeveynlerinde kalıyor.
“büyük ebeveynleri” bei dativ edatının
nesnesidir.
Çift Yönlü Edatın Nesnesi
Çift yönlü edatlar hem Dativ hem Akkusativ nesne aldıkları için bu adla anılır. İşte çift yönlü edatlar:
an -de,üzerinde (dikey bir yüzey)
über yukarıda, üzerinde
auf -de,-da,üzerinde (yatay bir yüzey)
unter altında
hinter arkasında vor önünde; önce
in içinde zwischen arasında
neben yanında
Çift yönlü edatlar Dativ durumda kullanıldıklarında (1) yer gösterir, (2) Dativ kullanım gerektiren deyimsel(fiil + edat) ifadeleri vardır.
YER BELİRTEN İKİ YÖNLÜ EDAT + DATIV ÖRNEKLERİ:
Sie sitzt gerade in der Bank. O bankada oturuyor.
“bankada” onun nerede olduğunu
gösteren yerdir. bu yüzden in Dativ alır.
Ich sitze neben ihm. Ben Onun yanında oturuyorum.
“onun yanında” ben öznesinin nerede
oturduğunu belirten yerdir. Bundan dolayı neben Dativ alır.
Grete hat Angst vor ihrem Vater.Grete babasından çekiniyor.
“babası” vor edatının dativ nesnesidir çünkü Angst haben vor deyimi dativ durum gerektirir.
Yukarda verilenin anlamının yanı sıra çift yönlü edatlar + dativ şeklinde daha birçok deyimsel anlam vardır, son örnekte: Angst haben vor(+dat.) gösterildiği gibi.
